2024 ලෝක තෙත්බිම් දිනය
1971 වසරේ පෙබරවාරි මස ඉරානයේ රම්සා නගරයේදී තෙත් බිම් සම්බන්ධව අන්තර්ජාතික සමුළුවක් පැවැත්වුණි. එවකට ලොව ප්‍රකට පරිසරවේදීන්, විද්වතුන්, රාජ්‍ය නියෝජිතයන් ඇතුළුව විශාල පිරිසක් ඊට සහභාගි වූහ. එහිදී ඇති කරගත් සම්මුතිය තෙත් බිම් ආශ්‍රිත ජලජ පක්ෂීන්ගේ වාසස්ථාන පිළිබඳ අන්තර්ජාතික සම්මුතිය (තෙත් බිම් සම්මුතිය) නම් වේ.
එය ඉරානයේ රම්සා නුවරදී ඇතිකරගත් බැවින් රම්සා සම්මුතිය නමින්ද හඳුන්වයි. ශ්‍රී ලංකාව 1990 වසරේ සිට රසා සම්මුතියේ පාර්ශ්ව රාජ්‍යයක් ලෙස කටයුතු කරයි.
තෙත්බිම් යනු බාදිය මට්ටමේ සිට මීටර් 6 ට අඩු මුහුදු පෙදෙස් ද ඇතුළත්ව ගලායන හෝ නිශ්චලව පවතින්නා වූ මිරිදිය, කිවුල් දිය හෝ ලවණ දියෙන් තාවකාලිකව හෝ ස්ථිරව යටවී ඇති කෘත්‍රිම හෝ ස්වාභාවික වගුරු බිම්, විල්ලූ, ජලාශ හෝ ජල මාර්ග හැල ඉඩම්, පිටි ඉඩම්, තෙත් බිම් නමින් හඳුන්වයි.
රම්සා සම්මුතියට පාර්ශ්ව රාජ්‍යයන් අත්සන් තබා එම සම්මුතිය සම්මත වීම 1971 වසරේ පෙබරවාරි දෙවන දින සිදුවිය. එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය එම දිනය සිහිපත් කරමින් සෑම වසරකම පෙබරවාරි 02 දින අන්තර්ජාතික තෙත් බිම් දිනය නමින් ප්‍රකාශයට පත්කෙරුණි. අන්තර්ජාතික වශයෙන් තෙත් බිම් දිනය සැමරීම 1997 වසරේ දී ආරම්භ වුණි.
දේශීය සංස්කෘතිය හා තෙත් බිම් අතර ඇත්තේ දැඩි සම්බන්ධතාවයකි. අපගේ ප්‍රධාන ආහාරය වන බත් සපයන වී නිපදවන්නේ කුඹුරෙනි. කුඹුර තෙත් බිමකි. කුඹුරට දිය ලැබුණේ වැවෙනි. ගැමියන් ගමේ වැව රැක ගත්තේ මහත් ආදර ගෞරයකිනි. වැව හා බැඳුණු සංස්කෘතියක් එහි පැවතුණි.
ලොකු කුඩා අභ්‍යන්තර වැව් හා ජලාශ, ගංගා ඇළ දොළ රැසක් අප රට පුරා විහිදී පවතියි. මේවා මගින් බීමට හා වගා කටයුතු සඳහා අවශ්‍ය ජලය සැපයෙයි. තවද ජල විදුලිය නිෂ්පාදනයට, ධීවර කර්මාන්තයට, සංචාරක කර්මාන්තයට ද මහඟු දායකත්වයක් ලබා දෙයි. තෙත් බිම් පොදුවේ මානව පැවැත්මටත් පරිසර පද්ධතියේ තිරසර බවටත් ඉතා ප්‍රයෝජනවත්ය
2024 වර්ෂයේ තෙත්බිම් දින තේමාව වී ඇත්තේ "තෙත්බිම් සහ මානව යහපැවැත්ම" යන්නයි. තෙතබිම් වලින් මානවයාගේ යහපැවැත්මට සිදුවන දායකත්වය කෙසේ දැයි පෙන්වා දීමටත් තෙත්බිම් සංරක්ෂණය කෙරෙහි ලෝක ප්‍රජාවගේ අවධානය යොමු කරවිමටත් මෙවර තෙත්බිම් දින තේමාව ඔස්සේ උත්සාහ දරා ඇත.
තෙත්බිම් වලින් මානව යහපැවැත්මට ලැබෙන දායකත්වය
- ජල සුරක්ෂිතතාවය තහවුරු කිරීම
- ස්වාභාවික ආපදාවලින් ආරක්ෂා කිරීම
- ජීවනෝපාය සඳහා දායකවීම
- දේශගුණික විපර් යාස වලට බාධකයක්
අපව සුරකින තෙත් බිම් අපිත් සුරකිමු
- තෙත් බිම්වලට කැළි කසළ හා වෙනත් අපද්‍රව්‍ය එක්වීම වළක්වමු.
- තෙත් බිම්වල පවතින ජෛව විවිධත්වය පිළිබඳව දැනුමක් ලබමු.
- තෙත් බිම්වල විශේෂ වැදගත්කම පිළිබඳව දැනුවත් වෙමු. අන් අයද දැනුවත් කරමු.
- තෙත්බිම් සුරකින්නට අපේ දායකත්වය දෙමු.
තෙත්බිම් පිළිබඳව කරුණු සොයන ඔබට 2017 වර්ෂයේ ඵල කරන ලද මෙම සබැඳියේ ලිපිය වැදගත් වේවි. https://isiwaraya.blogspot.com/2017/02/2017-02.html
දිලිප්.සේනානායක,
ප්‍රාදේශීය පරිසර නිලධාරි,
මධ්‍යම පරිසර අධිකාරි.
No comments:
Post a Comment