තෙතමනය රකින” පොහොර සුරකින” පාංශු සත්කාරය - ජීව අඟුරු

--------------------------------------------------------------------------------------

* වසර දහස් ගණනකට පෙර ආදිවාසීන් සොයාගත් තාක්ෂණයක්

* පසට යෙදිය යුත්තේ ජීවිතයටම එක්වරයි

* නොදිරන බඩඉරිඟු වහලූ ටොන් 40000 ක් වසරක් තුළ මෙරට පරිසරයට

* ජීව අඟුරු පොහොරක් නොවේ, පසේ පොහොර රකිනා මුරකරුවෙක්

----------------------------------------------------------------------------------------

මීට වසර පන්ස ස්‍යකට පමණ ඉහත § දකුණු ඇමරිකාවේ ඇමසන් න§ නිම්නයේ වැස s වනාන්තර පීරමින් ස sටි ස aපාඤ්ඤ ගවේෂක

පිරිසකට අමුතු දෙයක් දකින්නට ලැබුණි. දැක පුරුදු නිසරු වැස s වනාන්තර භ +මිය වෙනුවට ඔවුන් තැනින් තැන දුටුවේ, අල aලි

වශයෙන් හුදකලාව පවතින ඉතා ඉහළ පෝෂණ ගුණයකින් යුක්ත කළු පැහැති පස් සහිත ප්‍රදේශයන්‍ය. කරුණු සොයා බැලූ විට

අනාවරණය ව Qයේ, මේවා වනාහී ඒ අවට වෙසෙන ආදිවාස ස් රතු ඉන්දියානුවන් විස sන් ශාක ද්‍රව්යෙඅය අඩ වශයෙන් පුළුස්සමින්,

බිහිකරගත් සාරවත් බිම් කැබල s බවයි. ආදිවාස ස්න් මෙම කර්තව්යෙඅයය කර ඇත්තේ තමාට අවශහ් බෝග වර්ග නිසරු පසේ

වගාකිරීමට අවශහ්ය විටදීය. ඔව qහු කෘෂ sකාර්මික අපද්‍රව්යෙඅයන් ආවරණය කර අසම්පූර්ණ දහනයකට ලක්කිරීමෙන් අඟුරු වලට

පෙනුමෙන් සමාන ද්‍රව්යෙඅයක් ලබාගෙන ඇති අතර, ඒවා මිශ්‍ර වූ කළු පැහැති පස ශාක වර්ධනයට මනා සහයෝගයක් ලබාදෙන

බව තේරුම් ගෙන ස sටියහ. 1998 දී පැවති ඇමරිකානු පාංශු විද්‍යා සංගමයේ 215 වෙනි ජාතික සමුළුව තුළ§ ඉදිරිපත් ව Q පර්යේෂණ

පත්‍රිකාවක් මගින් ආදිවාස ස්න් තැනූ මේ අපූරු අඟුරු වර්ගය —බයෝචා˜ :ඊසදජයaර* වශයෙන් ලොවට හඳුන්වාදෙන ලÈ. මෙය

මෙරට § අප ජීව අඟුරු ලෙස හඳුන්වමු. මේ සම්බන්ධයෙන් වර්තමානයේ පවතින ප්‍රධාන ගැටලුව වන්නේ ජීව අඟුරු නිසිලෙස

නිෂ්පාදනය කරගැනීමේ ක්‍රමවේදය පිළ sබඳව ගොවි ජනතාව තුළ ප්‍රමාණවත් අවබෝධයක් නොතිබීමයි.

දහයියා, බඩෛරි`ගු වහලු වැනි ඉවතලන ශාක කොටස් මේ සඳහා භාවිතා කළහැකි බව කෘෂ sකර්ම දෙපාර්තමේන්තුවේ අත්හදා

බැල ස්ම් වල sන් තහවුරුවී තිඹේ ලංකාවේ දහයියා මෙට්‍රික් ටොන් ලක්ෂ 8 ක් පමණ වාර්ෂිකව නිපදවෙතත් ඉන් සැළකිය යුතු

ප්‍රමාණයක් තවමත් අපතේ යය s. බඩෛරි`ගු වහලු ද වාර්ෂිකව මෙට්‍රික් ටොන් 40,000 ක් පමණ නිපදවෙන අතර ඉන් කිස sදු

ප්‍රයෝජනයක් ගන්නේ නැත. මේවාහි අන්තර්ගත ඉහළ කාබන් ප්‍රතිශතය නිසා —ජීව අඟුරු˜ නිෂ්පාදනය උදෙසා මේවා කÈම

අමුද්‍රව්යෙඅ වේ. තාප විච්ඡේදන ක්‍රියාවල sයක් :ඡයහරදයහිසි* වන ජීව අඟුරු නිපදවීමේ § ඔක්ස sජන් රහිත හෝ අඩු පරිසරයක §

400-7500ක් අතර උෂ්ණත්වයකට අදාළ අමුද්‍රව්යෙඅ භාජනය කරනු ලබයි. මෙය වේගවත් රත්කිරීමක් ද නොවිය යුතුය. විනාඩියක්

තුළ මිශ්‍රණයේ උෂ්ණත්වය 300ක් කට වඩා වැඩි නොවිය යුතුවේ. කර දහයියා නිෂ්පාදනයට දැනට ගොවීන් විස sන් භාවිතාකරන

කුන්තානියේ දුර්වලතාවයක් ද වන්නේ මෙලෙස උෂ්ණත්වය පාලනය කළ නොහැකි වීමයි. පළම qව දර අව qළුවා, එම ගිනිමැලය

මැÈවන සේ කුන්තානිය තබා, එය වැසෙන සේ දහයියා අස qරා පුළුස aසන විට §, මෙම උෂ්ණත්ව පාලනයේ ඇති අපහස qතාවය

නිසා ඇතුලත දහයියා මුළුමනින්ම අළු බවට පත්වීමත්, පිටත ඒවා ගිනි ගැනීමත් නිසා ජස්ව අ`ගුරු නිපදවීම නිස s පරිÈ ස sදුවන්නේ

නැත. පර්යේෂණායතනයේ § කුන්තානිය නවීකරණය කර ඇත්තේ මේ නිසාය.

කෘෂි තාක්ෂණ තොරතුරු

කෘෂි තාක්ෂණ තොරතුරු කඩිනමින a ගොවි ජනතාව අතරට ලබා§මේ අත්වැලක s

තාක්ෂණික පත්‍ර sකා අංක 18 - 2019 අගෝස්තු

කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන aතුවේ ජාතික කෘෂිකර්ම තොරතුරු හා සන aන sවේදන මධ්‍යස්ථානයෙ a ප්‍රකාශනයක s

ජස්ව අ`ගුරු වලින් පාංශු පෝෂක හා ජලය රැ`§මට Èරියක්.......

නවීකරණය නොකළ කුන aතාන sය නවීකරණය කළ කුන aතානිය

2

වෙනස වන්නේ සාමාන්‍ය කුන්තානියේ බැරලයේ පහළ

කෙළවර ඇති විවරය දහයියාත් සම`ග වැස ස් යන නිසා, එය

වැළැක්වීමට කෙළවර දොරක් සහිත මීටරයකට නොවැඩි

වායු සංසරණ මාර්ගයක් බැරලයට සවි කිරීමයි. ලෝහ

තහඩුවල sන් නිමවා ඇති මෙහි දොර ඇරීම, වැස ස්ම හා

චිමිනයේ ඉහළ කෙළවරට සවිකර ඇති ඉහළ පහළ

චලනය කළහැකි බට කැබැල aල නිසා ගිනිමැලයේ උණුසුම

පාලනය වේ.

ක්‍ර sයාවල sය අවසන් ව Q වහාම ජලය දමා ජස්ව අ`ගුරු මිශ්‍රණය නිවා දැමිය යුතුවේ. ඒ තවදුරටත් අළුවීම වැළැක්වීම සඳහාය. නම qත්

මෙම උපකරණයෙන් බඩෛරි`ගු වහලු ක්‍රමවත්ව දහනය කළ නොහැකිය. දහයියා මෙන් ඉරිඟු වහලු තදින් ඇහිරී නැති බැවින්

අතරමැද ඇති වාත අවකාශයන් නිසා ඒවා ගිනිගනී. ඒ මත දහනයක් විනා තාප විච්ඡෙaදනයක් ස sදුවන්නේ නැත. ද්විත්ව බැරල්

ක්‍රමය හඳුන්වා§මට පර්යේෂකයින් කටයුතු කර ඇත්තේ මේ

නිසාය.

මෙහි§ කුඩා බැරලයකට බඩෛරි`ගු වහලු යොදා අගුලු දමන අතර

එය විශාල බැරලය තුළට බහා තිඹේ දර යොදන්නේ බැරල a දෙක

අතර අවකාශයටයි. දර දහනයේ § පිටවෙන තාපයෙන් බඩෛරි`ගු

වහලු තාප විච්ඡේදනය වේ. මෙහි§ නිපදවෙන වාතය බැරල්

පතුලේ ඇති ස sදුරු තුළින් පිටතට පැමිණෙන අතර එම වායුව

දහනයෙන් ද ක්‍ර sයාවල sයට ඇවැස s තාපය තවදුරටත් නිපදවේ.

—ජීව අඟ =රු කැබල s ඉලෙක aට්‍රෝන අන aවීක aෂයෙන a

පරීක aෂා කෙරුවොත් පේනවා එ aවාහි ව්යෙඅqහය

සාමාන්‍ය අඟුරු වලට වඩා වෙනස්බව. ජීවාඟුරු

තුළ ඉතා ක =ඩා සිදුරු තියෙනවා. එනම් සවිවර බවක a

තියෙනවා. එ aවා පියවි ඇසට තියා අන්වීක aෂයකටවත a

පෙන්නේ නැති තරම්. එ a ත =ළ ජලය සංචිත කරන aන

පුළුවන a. එ a ක sයන aනේ ජීවාඟුරු දැම Q පසක

තෙතමනය රැඳෙනවා. අනෙක මේ තුළ පො aෂ්‍ය

පදාර්ථයන aහ s අයන වර්ග ගබඩා වෙලා, එ aවා

හෙමිහිට නිදහස a කරමින් ශාකයට කලක a තිස්සේ ලබාදෙනවා. එනම් දමන පොහොර විගසින් සෙ a§ යන්නේ නෑ. ජීවාඟුරු

ක sයන්නේ පසෙ a පොහොර රක sනා මුරකරුවෙක a. සවිවර තත aවය පාංශ = ක aෂුද්‍රජීවී ගහනය වැඩි ක sරීමටත් හේතු වෙනවා. පස

ආම්ල sක නම් ජීවා`ග =රු දැමීමෙන් එය ද පහස qවෙන් කළමනාකරණය කරගන aන ප qළුවන a. මන්දයත් අඟුරු භාෂ් aමිකයි˜

පර්යේෂකයින් ජීව අඟුරු වල ප්‍රයෝජන පිළ sබඳව අදහස් දක්වන්නේ එසේය. මෙම තාක්ෂණය උදෙසා පසුගියදා පැවති තාක්ෂණ

නිර්දේශ කිරීමේ කමිටු රැස aවීමේ § කෘෂ sකර්ම දෙපාර්තමේන්තු නිර්දේශය ද ලැබී තිඹේ

පිටපත : සනත් එම්. බණ්ඩාර - සහකාර කෘෂිකර්ම අධ්‍යක්ෂ, ජාතික කෘෂිකර්ම තොරතුරු හා සන්නිවේදන මධ්‍යස්ථානය, ගන්නොරුව

තාක්ෂණික කරුණු ඃ තිලක් මුණසිංහ - සහකාර කෘෂිකර්ම අධ්‍යක්ෂ (පාංශු හා ශාක පෝෂණ)

මාශ හා තෙල් බෝග පර්යේෂණ හා සංවර්ධන මධ්‍යස්ථානය, අ`ගුණකොළපැළැස්ස

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 

n7 1වැසි වනාන්තරවල පස පෝෂණ ද්‍රව්‍යයන්ගෙන් හීනවූ ඵලදායීතාවය අතින් දුර්වල පසක් යයි මා පැවසුවහොත් ඔබ අතරින් කීප දෙනෙක් හෝ බර අවි අමෝරාගෙන මා දෙසට කඩා පනින බව මම හොඳාකාරවම දනිමි. ඊට හේතුව සේ මා දකින්නේ ශ‍්‍රී ලංකාව වනාහී, හිතට එන සිතුවිලිවලට ජීවය කවා, සත්‍යය එය යයි තමා පිළිගන්නවාට අමතරව අන් අයද එසේම සිතිය යුතුයයි සලකන පිරිසක් සමාජය මෙහෙයවීමේ වගකීම භාරගත් රටක් වීමය. අනෙකාගේ මතයට සාවධානව සවන්දීම සහ එහි ගතයුත්තක් ඇතිදැයි මැදිහත් සිතින් විමසා බැලීමේ සිරිතක් නැති බහුතරයක් සිටිනා රටක් වීමය. අප බොහෝ දෙනා සිතා සිටියත් වැසි වනාන්තරයන්ගේ පස පෝෂණය අතින් අන්තිම දුර්වලය. එසේ කටයුතු සලස්වා ඇත්තේ අපට වඩා බුද්ධිමත් සොබා දහමේ මැවුම්කරු විසිනි. නිරන්තරයෙන්ම වැසි පතිත වෙනවිට, පසේ ගතයුත්තක් ඉතිරි නොවන බව දන්නා සොබාදහම, පසෙහි ඇති සාරය හැකි පමණ වෘක්ෂලතාදිය තුළට අවශෝෂණය කරවා ඒ තුළ ගබඩා කර තිබේ. අහස සිඹිනා තරමට උස් වෙමින් වැසි වනාන්තර සරසන මේ දැවැන්ත වෘක්ෂයන්ගේ ජෛව දේහය තුළ ඒ සියල්ල තැන්පත්කර ඇති නිසා පස නිසරුයි කීම ප‍්‍රලාපයක් වන්නේ නැත. මේ ගහකොළ තම ජීවිතය නිමවා පොළොවට කඩා වැටෙන විට ඔවුන් තුළ ගබඩා කර තිබූ පදාර්ථ නැවත භූගත වෙමින් තවෙකෙකුට පෝෂණය සපයයි. මෙය සිදුවන්නේ හෙමිහිටය. ක‍්‍රමක‍්‍රමයෙන්ය. හදිසියේ පාත්වෙන කැලෑ පාලූවෙකු විසින් වනයේ කොටසක් කපාදමා කුදලාගෙන මේ පරිසර පද්ධතියෙන් ඉවතට රැුගෙන ගියේ නැත්නම්, වැසි වනාන්තරය සතු පදාර්ථ සංචිතය වැස්සටවත් සෝදා නොයන පරිදි සොබාදහම විසින්ම මේ ආකාරයට රැුක බලාගනු ලබයි. කැලෑවට පොහොර දැමිය යුතු නැතැයිද, එහි පස සාරවත්යයිද, කවුරුන් වෙතින් හෝ නොදැනුවත්කමට හදිස්සියට කියවුණත් තෙත් වනාන්තරයේ පස නම් නිසරුය. එහි වවන්නට ගියහොත් පොහොර දමන්නටද උවමනාය. අප ලැජ්ජා විය යුත්තේ ඈත අතීතයේ විසූ ආදිවාසීන්ද මේ ටික අවබෝධ කරගෙන සිටි බැවිනි. ඔවුන් කළ කී දෑ ගැනවත් සිතන්නේ නැතිව අප තවමත් හිතට එන දේ කියමින්, මහා වීර චරිත රඟපාමින්, ස්වයං වින්දනයක් ලබමින් සිටින්නෙමු.

මීට වසර පන්සීයකට පමණ ඉහතදී දකුණු ඇමරිකාවේ ඇමසන් නදී නිම්නයේ වැසි වනාන්තර පීරමින් සිටි ස්පාඤ්ඤ ගවේෂක පිරිසකට අමුතු දෙයක් දකින්නට ලැබුණි. දැක පුරුදු නිසරු වැසි වනාන්තර භූමිය වෙනුවට ඔවුන් තැනින් තැන දුටුවේ, අල්ලි වශයෙන් හුදකලාව පවතින ඉතා ඉහළ පෝෂණ ගුණයකින් යුක්ත කළු පැහැති පස් සහිත ප‍්‍රදේශයන්ය. කරුණු සොයා බැලූ විට අනාවරණය වූයේ, මේවා වනාහී ඒ අවට n7 2වෙසෙන ආදිවාසී රතු ඉන්දියානුවන් විසින් ශාක ද්‍රව්‍ය අඩ වශයෙන් පුළුස්සමින්, බිහිකරගත් සාරවත් බිම් කැබලි බවයි. මේ සොයා ගැනීමත් සමග පාංශු විද්‍යාවේ ඇතිවූ කලබැගෑනිය නම් සුළුපටු නොවේ. ආදිවාසීන් මෙම කර්තව්‍යය කර ඇත්තේ තමාට අවශ්‍ය බෝග වර්ග නිසරු පසේ වගාකිරීමට අවශ්‍යය විටදීය. ඔවුහු කෘෂිකාර්මික අපද්‍රව්‍යයන් ආවරණය කර අසම්පූර්ණ දහනයකට ලක්කිරීමෙන් අඟුරුවලට පෙනුමෙන් සමාන ද්‍රව්‍යයක් ලබාගෙන ඇති අතර, ඒවා මිශ‍්‍ර වූ කළු පැහැති පස ශාක වර්ධනයට මනා සහයෝගයක් ලබාදෙන බව තේරුම් ගෙන සිටියහ. 1998 දී පැවති ඇමරිකානු පාංශු විද්‍යා සංගමයේ 215 වෙනි ජාතික සමුළුව තුළදී ඉදිරිපත්වූ පර්යේෂණ පත‍්‍රිකාවක් මගින් ආදිවාසීන් තැනූ මේ අපූරු අඟුරු වර්ගය ”බයෝචා” (ඊසදජය්ර* වශයෙන් ලොවට හඳුන්වාදෙන ලදී. එයටිඊසද’ හෙවත් ජීව යන පදය එකතුකර තිබුණේ, කෘෂිකාර්මික අපද්‍රව්‍ය හෙවත් ජීවී ද්‍රව්‍යයන් වෙතින් සම්භවය ලබා තිබෙන නිසාය.ික්‍ය්ර’ පදය ලැබී ඇත්තේ ‘චාකෝල්’ (ක්‍ය්රජද්ක* නොහොත් අඟුරු යන තේරුම ඇති ඉංග‍්‍රීසි වචනයෙනි.

අඟුණකොළපැලැස්සේ මාශ හා තෙල් බෝග පර්යේෂණ හා සංවර්ධන මධ්‍යස්ථානයේ පාංශු හා ශාක පෝෂණය පිළිබඳ සහකාර කෘෂිකර්ම අධ්‍යක්ෂ තිලක් මුණසිංහ මහතා මෙම ද්‍රව්‍යයෙහි උපයෝගිතාවය ලාංකික කෘෂිකර්මයට බලපාන අන්දම සෙවීමට පියවර ගත් තරුණ විද්වතෙකි.

”මේ ගැන සිත යොමුකරන්න මාව පෙලඹවූයේ මා අසා තිබෙන අමුතු තොරතුරු කීපයක්. වෙනත් රටවල ලැව්ගිනි හටගත්විට කැලෑවෙ මැද හරියේ තිබෙන පිළිස්සුනු ගස්වල අඟුරු බාහිර ප‍්‍රදේශයේ අඟුරු වලට වඩා වෙනස්. ඒ වගේම ලොකු දැව කඳක් පිළිස්සෙන විට කඳේ අභ්‍යන්තරයෙන් හැදෙන අඟුරු පිට පැත්තෙන් හැදෙන ඒවාට වඩා වෙනස්. මට අවශ්‍ය වුණා මේ ගැන සොයා බලන්න.”

සොබාදහමේ නාඩි වැටෙනා රිද්මය ගැන කල්පනාවෙන් සිටින්නකුට මිස අන් අයෙක් මේ තොරතුර ඇසුවා නම් මින් ඔබ්බට ගමනක් සිදුවෙන්නේ නැත. එහෙත් මෙම නිරීක්ෂණය පදනම් කරගෙන අන්තර්ජාලය හරහා තොරතුරු සොයා යාමේදී ‘බයෝචා’ නමැති ද්‍රව්‍යය ගැන ලොව පුරා කෙරෙන කතාබහ වෙත නිරායාසයෙන්ම තමා ඇදී ගිය බව ඔහු පවසයි. කලක් රබර් පර්යේෂණායතනයේ සේවය කර දැනට පේරාදෙණිය සරසවියේ කථිකාචාර්ය ධුරයක් උසුලන ආචාර්ය සමන් ධර්මකීර්ති මහතා ගේ ඇසුරට වැටෙන තිලක්, ජීව අඟුරු ගැන වැඩිදුරටත් හැදෑරීමට පියවර ගෙන තිබේ. මූලික කරුණු ඇසුරෙන් ඔහු විසින් ලියූ පර්යේෂණ පත‍්‍රිකාවක් පසුගිය වසරේ සැප්තැම්බරයේ පැවති කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුවේ 20 වෙනි වාර්ෂික සමුළුවේදීද ඉදිරිපත් කළ අතර මේ වනවිට ඔහු තම ගුරුදේවයාණන් වූ ආචාර්ය ධර්මකීර්ති ගේ අධීක්ෂණය යටතේ, තම පශ්චාද් උපාධි නිබන්ධනයද, ‘බයෝචා’ තුළ හිඳිමින්ම රචනා කරමින් සිටී.

අපට නුහුරු මෙම අඟුරු වර්ගය හඳුන්වාදීමට ඔහු ”ජීව අඟුරු” යන පදය යොදාගනී. ඕනෑම දෙයක් ගිනි ගන්නා විට පළමුව අඟුරු වී අනතුරුව අළුවී ගියත් ජීවඅඟුරු සෑදෙන්නේ යම් වෙනස් ආකාරයේ ගිනිගැනීමකිනි. තවත් පැහැදිලිව කියනවානම් මෙතැනදී ඇතිවෙන ගින්නට හොඳ ඔක්සිජන් සැපයුමක් නොමැත. ලැව් ගින්නක කැලයේ මැද ගිනි ඇවිලෙන ද්‍රව්‍යයන්ටත්, දහනය වෙන ලොකු දැව කඳක මැද හරියේත් ඇත්තේ මෙවැනි තත්වයක් නිසා සෑදෙන්නේ සාමාන්‍ය අඟුරු නොව ජීවඅඟුරුය. මෙම අසම්පුර්ණ දහන කාර්යාවලිය තාපවිච්ෙඡ්දනය (ඡුහරදකහිසි* සේ හඳුන්වනු ලැබේ. අස්වැන්න ගැනීමෙන් පසු ඉතිරිවෙන කෘෂිකාර්මික අපද්‍රව්‍ය සේ හැඳින්විය හැකි ශාක කොටස්, සාමාන්‍ය පරිදි පුළුස්සා දැමීමේදී හෝ ස්වභාවික ක‍්‍රමයට දිරීමට ඉඩහැරීමේදී එහි ඇති කාබන් මූලද්‍රව්‍ය විශාල ප‍්‍රමාණයක් කාබන්ඩයොක්සයිඞ් වායුව ලෙස පරිසරයට මුදා හැරේ. ශාකයන්හි ආහාර නිෂ්පාදන කාර්යාවලියට මෙම කාබන්ඩයොක්සයිඞ් අත්‍යවශ්‍ය සංඝටකයක් වුවද, මිනිස් ක‍්‍රියාකාරකම් හරහා පරිසරයට එකතුවෙන කාබන්ඩයොක්සයිඞ් ප‍්‍රමාණය ගැන නම් පරිසරය ගැන උනන්දුවන්නන් තුළ ඇත්තේ කනස්සල්ලකි. මන්දයත් එය හරිතාගාර වායුවක් ලෙසද හැඳින්වෙන නිසා, ස්වභාවික මට්ටමට වඩා වැඩිවූ විට පරිසර උෂ්ණත්වය ඉහළ නැංවීමට දායක වන නිසාය. ජීවඅඟුරු සෑදීම සාමාන්‍ය පිළිස්සීමක් නොවන බැවින් අමුද්‍රව්‍යයන්ගේ ඇති කාබන් මෙලෙස පරිසරයට නිදහස් නොවී ඉන් සැලකිය යුතු ප‍්‍රමාණයක් ශත වර්ෂ ගණනාවක් වුවද පස තුළම ගබඩා කරවීමට මේ ක‍්‍රියාදාමය සමත්වේ.

”අපේ රටේ දකුණු පළාතේ ගොවීන් කරදහයියා කියල දෙයක් හදනවා දහයියා වලින්. ඒ අය කුන්තානිය කියල උපකරණයක් බැරල් එකකින් හදාගෙන, එය තුළට ගින්දර දාල, වටේට දහයියා ගොඩ ගහලා පුළුස්සනවා. බැරල් එක අවට දහයියා වැඩිපුර පිලිස්සෙනකොට දහයියා ගොඩ කලවම් කරනවා. අන්තිමට අස්වැන්න ලෙස ගන්නේ කරදහයියා. හැබැයි මේ දහනය සිදුවෙන්නේ ඔක්සිජන් සමග. හැදෙන්නේ බාගෙට පිළිස්සුනු දහයියා අඟුරු. මේවා ඔවුන් කුඹුරුවලට දානවා. යම් මෙහෙයක් මෙයිනුත් සිදුවෙනවා. හැබැයි මේ ද්‍රව්‍ය දිරා යනවා. ඒ නිසා කරදහයියා ප‍්‍රතිකාරකය කරනවා නම් කන්නයක් පාසා කරන්න ඕනෑ.

කරදහයියා යොදමින් කරන පාංශු සත්කාරය කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුව විසින්ද පිළිගෙන ගොවීන්ට නිර්දේශ කළ තාක්ෂණයකි. ඔවුන් ගේ පුහුණු පාඨමාලාවන් තුළද කුන්තානිය යොදාගෙන කරන කරදහයියා නිපදවීම අන්තර්ගතව තිබේ. පසට යම් ප‍්‍රමාණයක් කරදහයියා එකතුකිරීමෙන් පසෙහි පෝෂක හා ජලය රඳවා ගැනීමේ බලය, ක්ෂුද්‍රජීවී ක‍්‍රියාකාරිත්වය දියුණුවීම ආදී දෑ සිදුවෙතැයි පැවසුනද, ඒ සඳහා නියම ඖෂධය වන්නේ නම් ජීවඅඟුරුය. ලූලා නැති වළට පැමිණි කනයා සේ ජීවඅඟුරු නැති තැන කරදහයියා හොඳ වැඩකාරයෙකි. අප මෙසේ කියන්නේ කරදහයියා තුළත් යම් පමණකට ජීවඅඟුරු තිබිය හැකි නිසාය. කෙසේ නමුත් එහි වැඩිපුර ඇත්තේ සාමාන්‍ය අඟුරු නිසා කරදහයියා දැමීම කන්නයක් පාසා කළයුතු වන්නේ, දිරායාමට පාත‍්‍රව කන්නයක් තුළදී දැමූ සියල්ල විනාශ වෙන බැවිනි.

අපගේ විද්වතාණන්ට උවමනා වූයේ ජීවිතයට එක වරක් පමණක් කුඹුරට දමා පසට කෙරෙන සාත්තුවක් බිහි කරන්නටය. ජීවඅඟුරුවල සම්භවය හා භාවිතය පිරික්සා බලන විට ඔහු තේරුම් ගත්තේ මෙය නොදිරන ද්‍රව්‍යයක් බවයි. වසර සිය ගණනක් වුවද මේවා පසේ පවතින අතර ඒ හරහා ගොවියාට ලබාගත හැකි ප‍්‍රයෝජනයද නොඅඩුව ලබාදෙයි. ජීවඅඟුරු නිපදවීමේදීද සිදුවන්නේ දහනයකි. නමුත් එය හොඳහැටි ඔක්සිජන් ලබා නොදෙමින් සිදුකරන්නට ජීවඅඟුරු සාදන්නා වගබලා ගත යුතුය.

ලැව්ගිනි හටගන්නා විට වනාන්තරය ඇතුළේ සිදුවූයේත්, ලොකු දැව කඳක් පිළිස්සීමෙදී එහි අභ්‍යන්තරයේ කෙරුනේත් මේ ආකාරයේ ඔක්සිජන් හිඟ දහනයකි. ප‍්‍රතිපලයක් ලෙස හැදුනේ ‘බයෝචා’ ය. නැතහොත් ජීවඅඟුරුය. උපකරණයට සුළු වෙනස්කම් කීපයක් සිදුකර, කරදහයියා නොසාදා දහයියාවලින් ජීවඅඟුරුම නිපදවීමට හැකි නවීකරණය කළ කුන්තානයක් නිපදවීමටද මුණසිංහ මහතා සමත්වී තිබේ. කෙසේ වෙතත් ඔහුගේ යටි හිත නොනවතා කොඳුරන්නට වූයේ සියයට සීයක්ම ශාක කසල ගණයට ගැනෙන, සමාජයට වදයක්ව පවතින දෙයකින් ජීවඅඟුරු හදන්නටය. මන්දයත් අපද්‍රව්‍යයක් වුවත් සමාජයේ විවිධ ක‍්‍රියාකාරකම් සඳහා දහයියා අවශ්‍ය වන බැවින් එය මුළුමනින්ම කසල ලෙස සැලකීම අසාධාරණ නිසාය.

”මට මතක් වුණා බඩඉරිඟු වහල්ල ගැන. මේක සමාජයට වදයක්. කාලෙකට දිරන්නේ නෑ. මැෂින්වලින් ඇට වෙන්කරන කොට එකතුවෙන වහලූ මිනිස්සු කැලයට ගිහින් දානවා. වැස්ස කාලෙට මේවා පොඟල පුස් හැදෙනවා. ඒවායේ බීජානු වායුගෝලයේ විසිරිලා වායු ¥ෂණය වෙනවා. ජනතාව ලෙඩ වෙනවා. මට මේවයින් ජීවඅඟුරු හදන්න ඕනවුණත් දහයියා භාවිතා කරන කුන්තානයෙන් වැඬේ කරන්න බෑ. බැරල් එක වටේ දහයියා තැන්පත් කරන විධියට තදට අහුරලා, වහලූ ගොඩ ගහන්න බෑ. කඩා වැටෙනවා. අනික දහයියා වගේ හිර වෙන්න අහුරන්න බැරි නිසා වහලූ අතරින් ඇතුළට හුළං යනවා. එතකොට සිදුවෙන්නේ සම්පූර්ණ දහනයක්. හැදෙන්නේ සාමාන්‍ය අඟුරු.”

මේ දිනවල කවුරු කවුරුත් බඩඉරිඟු ගැන කෙරෙන කතා නම් අජීර්ණ වෙන තරමට අසා තිබේ. 2018 සැප්තැම්බර් 16 වෙනි ඉරිදා මෙම පුවත්පත මගින්ම මා විසින් අනතුරක සේයාවක් ලෙස හඳුන්වා දුන් ‘සේනා දළඹුවා’ ඔක්තෝබර් 30 වෙනිදා මුල් වරට මෙරටින් සොයාගෙන තවම ගතවූයේ මාස තුන හමාරකි. මෙවැනි කෙටි කලක් තුළ මහජන අවධානය මෙතරම් ලබාගත් ප‍්‍රාණියෙක් නොමැති තරම්ය. මෙතෙක් දවස් ජනතාවගේ ඇහැට ඇඟිල්ලෙන් අනිමින් සිටි ඩෙංගු මදුරුවාට ‘සේනා’ හමුවේ ඇපත් නැත. දළඹුවා නිසාම වී වගාව ගැන කෙරෙනවාටත් වඩා ජනතා කතාබහ බඩඉරිඟු වෙනුවෙන් අද සිදුවේ. අපගේ බඩඉරිඟු නිෂ්පාදන සංඛ්‍යාලේඛණවලට අනුව වසරකට ඉරිඟු වහලූ මෙටි‍්‍රක් ටොන් 40000 ක් පරිසරයට මුදා හැරේ. මේවා අපට තඹ දොයිතුවකවත් වැඩක් නැති කෘෂිකාර්මික කසල වේ. මෙම විද්වත් තරුණයාගේ අවධානය ඒ වෙතට යොමුවීමට බලපෑ හේතුවත් එයමය.

”ලොවින් එකෙක් එක දෙයකට වෙයි සමත, එයින් අනෙක් දෙයකට අනෙකෙක් සමත” අලගියවන්න මුකවෙටිතුමා සුභාෂිතයේ එසේ ලියා තැබුවද, අපගේ තරුණයාට නම් එය වලංගු නොවන්නා සේය. කෘෂිකර්මය ඉගෙනගෙන රැුකියාව ලැබූ ඔහු, රසායන විද්‍යාවේ අකුරු අමුණමින් අඟුරු හා ජීවඅඟුරු ගැන විමසුවා පමණක් නොව, භෞතික හා ඉංජිනේරු විද්‍යාවේ සුසංයෝගයක් හැටියට බඩඉරිඟු වහලූ අසම්පූර්ණව දහනය කරමින් ජීවඅඟුරු සෑදිය හැකි නව පන්නයේ කුන්තානියක් ද නිර්මාණය කර තිබේ. ඔහුගේ නව නිපැයුමෙහි රූපයක් මෙහි පළකළද මේ මොහොතේ එහි පූර්ණ ක‍්‍රියාකාරිත්වය විස්තර කරන්නේ නැත. එවැන්නක් ගැඹුරු තාක්ෂණික ලිපියක් වන බැවිනි. අනෙක් අතට ජීවඅඟුරු භාවිතය කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුව මගින් තවමත් ගොවීන්ට නිර්දේශ කර නැති නිසාත්, තිලක් මුණසිංහ ගේ ‘නව කුන්තානිය’ වෙනුවෙන් දෙපාර්තමේන්තුවේ තාක්ෂණික නිර්දේශය ලැබී නැති නිසාත්, මෙහි විස්තර ජනගත කරන්නට තවම නැකත උදාවී නැත. එසේ නමුත් පසුගිය වසරේ පර්යේෂණ සමුළුවේදීද මෙය ඉදිරිපත්ව සාකච්ඡුාවට බඳුන්වූ බැවින් තව ඉතිරිව ඇත්තේ කඩදාසි කීපයක් මත බලධාරීන්ගේ අත්සන යෙදීමට පමණි. මඬේ බැසගෙන පර්යේෂණ කරමින් රටේ ගොවිතැනේ හිත සුව පිණිස කටයුතු කිරීම වෙනුවෙන් පොඞ්ඩ එහා මෙහා වනවිට සුදු කරපටි කාරයින්ගෙන් කෘෂි පර්යේෂකයින්ට වදින්නේ එසේ මෙසේ මඩ පාරවල් නොවේ. සේනා දළඹුවා එන්නට මාස එක හමාරකට කලින් සැප්තැම්බර් මැදදී අනාවැකි කියලාත්, පත‍්‍රිකා බෙදලාත්, පෝස්ටර් ගහලාත්, අන්තිමට අසන්නට ලැබුනේ දෙසැම්බර් වනතුරු බකන් නිලාගෙන සිට තත්වය දරුණු වූ විට වැඩට බැස්සා කියාය. මෙවැනි නිර්මාණයක් වත් හැකි පමණ විගසින් එළියට දැමීමට කෘෂිකර්මයේම බලධාරීන් උනන්දු විය යුත්තේ පෑරෙන සිත්වලට යන්තමින්වත් සහනයක් දියයුතු නිසාවෙනි.

”ජීව අඟුරු කැබලි ඉලෙක්ට්‍රෝන අන්වීක්ෂයෙන් පරීක්ෂා කෙරුවොත් පේනවා ඒවාහි ව්‍යුහය සාමාන්‍ය අඟුරු වලට වඩා වෙනස්බව. ජීවඅඟුරු තුළ ඉතා කුඩා සිදුරු තියෙනවා. එනම් සවිවර බවක් තියෙනවා. ඒවා පියවි ඇසට තියා අන්වීක්ෂයකටවත් පේන්නේ නැති තරම්. ඒ තුළ ජලය සංචිත කරන්න පුළුවන්. ඒ කියන්නේ ජීවඅඟුරු දැමූ පසක තෙතමනය රැුකෙනවා. අනෙක මේ තුළ පෝෂ්‍ය පදාර්ථයන්හි අයන වර්ග ගබඩා වෙලා, ඒවා හෙමිහිට නිදහස් කරමින් ශාකයට කලක් තිස්සේ ලබාදෙනවා. එනම් දමන පොහොර විගසින් සේදී යන්නේ නෑ. ජීවඅඟුරු කියන්නේ පසේ පොහොර රකිනා මුරකරුවෙක්. සවිවර තත්වය පාංශු ක්ෂුද්‍රජීවී ගහනය වැඩි කිරීමටත් හේතු වෙනවා. පස ආම්ලික නම් ජීවඅඟුරු දැමීමෙන් එයද පහසුවෙන් කළමනාකරණය කරගන්න පුළුවන්. මන්දයත් අඟුරු භාෂ්මිකයි.”

තරුණයා මා ඉදිරිපිට අසුන්ගෙන කළු අඟුරු සතු සුදු ගතිගුණ කියාගෙන යයි. හිමිදිරියේම අඟුණකොළපැලැස්සේ සිට ඔහු මේ පැමිණ ඇත්තේ තම නිපැයුම ගැන රටට කියන්නටය. පරිසරයට බරක් වූ බඩඉරිඟු වහල්ලෙන් පසට කළ හැකි ශාන්ති කර්මය පෙන්වා දෙන්නටය. මෙම පාංශු සත්කාරයට නිසි පිළිගැනීම ලැබී ගොවියාට නිර්දේශයක් ලෙස ලබා දෙන මට්ටමට පැමිණෙන විට, මෙම තරුණයාව පැත්තකට තල්ලූකර ජීවඅඟුරුවල උප්පැන්නේ ලියන්නට, පඳුරක් ගානේ මෙතුවක් කල් නිදි කිරා වැටුණු විද්වතුන් කී දෙනෙක් ඉදිරියට ඒවිදැයි සැඟවුණු බියක් මා සිත තුළ නම් තිබේ. සේනා දළඹුවාගේ පුවත් ටීවී නාලිකා වල ‘හිට්’ වෙන විට, දළඹුවාව ආත්මෙකටවත් දැක නොතිබුණු ඇතැම් පිරිස්, රූපවාහිණී කැමරා අස්සට මූණ ඔබාගෙන දළඹු මර්දන ක‍්‍රමවේදයන් වැමෑරුවේත්, දුර ඈත අතීතයක සිට තමා දළඹුවා ඇසුරු කළ බවට ලිපි ලීවේත්, උගේ ආච්චි අම්මාටත් බඩඉරිඟු කන්නට ඉගැන්වූයේ තමායයි සමාජයට ඒත්තු ගන්වමින් තම ඇල්මැරුණු කාර්ය සාධනය දළඹු ඉස්මෙන් හෝ පොලිෂ් කරන්නටය. අතීත තාක්ෂණයක් හෝ රටට ගැලපෙන අයුරින් සුසර කිරීමට වෙර දරන තිලක් මුණසිංහ වැනි තරුණ විද්වතුන් හට ඔවුන්ගේ අනාවරණයන් ගේ අයිතිය නිසි පරිදි ලබා දීමටත්, සිංහයාගේ දඩයම ඩැහැ ගැනීමට මාන බලමින් ලඳු කැලෑවල හිඳ හැංගිමුත්තන් කරන කපටි  හිවලූන්ගෙන් සිංහයා බේරා ගැනීමටත්, කෘෂිකර්මයේ ඉහළ බලධාරීන් සුපරික්ෂාකාරී වේ නම්, තරුණ ජවය තව තවත් ඔප මට්ටම් වී දිස්නය දෙන බවනම් ස්ථිරය.